Phòng, chống tác hại của thuốc lá, giảm thiểu tiêu thụ thuốc lá và các hình thức khác của thuốc lá vẫn luôn là một nan đề dai dẳng của Chính phủ nhiều quốc gia trên thế giới, trong đó có cả Việt Nam. Tuy nhiên, hình thành hiện thực đáng báo động là người sử dụng thuốc lá đang ngày càng trẻ hóa, bản thân thuốc lá cũng được cải tiến muôn hình vạn trạng như thuốc lá thế hệ mới, thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng…Cho dù dưới hình thức nào thì bản chất các sản phẩm thuốc lá đều có chứa Nicotine, đây là chất có tính gây nghiệm cao, gây hại lớn đến sự phát triển não bộ của thanh thiếu niên cũng như nhiều hệ lụy nguy hiểm khác cho bản thân người sử dụng thuốc là và những người xung quanh.
Tổ chức Y tế thế giới lấy ngày 31/5 hàng năm làm ngày Thế giới không thuốc lá. Đứng trước thực trạng người sử dụng thuốc lá đang ngày càng trẻ hóa, ngày Thế giới không thuốc lá năm 2024 được phát động với chủ đề “Bảo vệ trẻ em trước những tác động của ngành công nghiệp thuốc lá”.
Tại Việt Nam, tỷ lệ học sinh từ lớp 6 đến lớp 12 hiện đang sử dụng thuốc lá điện tử năm 2023 là 7%. Tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử trong học sinh ở nhóm tuổi 13 – 17 tuổi năm 2023 tăng 5,5% so với năm 2019, ghi nhận tình trạng tương tự ở nhóm tuổi 13 – 15 tuổi tỷ lệ tăng hơn gấp đôi từ 3,5% năm 2022 lên 8% năm 2023.
Nicotine được chứng minh làm suy yếu sự trưởng thành não bộ của thanh thiếu niên với những hậu quả ngắn hạn và hậu quả lâu dài nghiêm trọng đó là nghiện, rối loạn nhận thức và cảm xúc, giảm khả năng học tập và rối loạn tâm thần. Những thay đổi do nicotine gây ra trong hệ thần kinh khiến người dùng ở nhóm tuổi này dễ bị nghiện nicotine hơn và vì thế ảnh hưởng đến sức khỏe sẽ đến sớm và trầm trọng hơn trong tương lai. Phơi nhiễm nicotine cũng đặc biệt gây hại cho sức khỏe bà mẹ và bào thai trong thời kỳ thai nghén, gây ra đẻ non, thai chết lưu, tăng nguy cơ mắc các bệnh lý tim mạch.
Bất chất những mối nguy đó, nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng các Công ty thuốc lá đang tích cực sử dụng các kênh truyền thông đặc biệt là mạng xã hộ để chạy các chiến dịch truyền thông nhắm đến người sử dụng thuốc lá ở mọi lứa tuổi nhằm tạo ra nguồn khách hàng mới, trong đó đa phần là thanh thiếu niên. Không khó khăn để tìm kiếm trên thị trường các sản phẩm thuốc lá muôn hình vạn trạng, với đủ loại bao bì được thiết kế thời thượng, bắt mắt, mùi vị phổ biến, mang nhiều cái tên đánh tráo khái niệm như thuốc lá thế hệ mới, thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng…để thu hút trẻ em, thanh thiếu niên sử dụng.
Bởi vậy, vấn đề phòng, chống thuốc lá và tác hại của thuốc lá lại càng trở nên khó khăn hơn với chính phủ các nước, đặt ra yêu cầu cho hệ thống quản lý nhà nước phải xây dựng các chính sách, chiến lược phù hợp đối với các sản phẩm thuốc lá và nicotine. Để có thể phòng, chống tốt nhất tác hại của thuốc lá, cả cộng đồng phải cùng chung tay bảo vệ trẻ em, thanh thiếu niên, tăng cường nâng cao nhận thức về tác hại của thuốc lá và thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, shisha và các sản phẩm thuốc lá khác.